Πολιτισμός ή εκ-πολιτισμός;

Ως έθνος, κακά τα ψέμματα, δεν έχουμε καλή σχέση με την έννοια του πολιτισμού. Αν στην Αρχαιότητα αναπτύχθηκε στον ελλαδικό χώρο ένας αξιοθαύμαστος πολιτισμός, ο οποίος γοήτευσε, επηρέασε και ενέπνευσε τόσες γενιές ξένων, είναι φανερό πως εμάς, τους σύγχρονους Έλληνες, 'πέρασε και δε μας άγγιξε'.

Κάθε χρόνο εκατοντάδες τουρίστες έρχονται από την άλλη άκρη του κόσμου για να θαυμάσουν από κοντά τον Παρθενώνα, να περπατήσουν στην Αρχαία Αγορά, να επισκεφθούν το ναό του Ποσειδώνα στο Σούνιο και να δουν πολλά ακόμα σπουδαία αρχιτεκτονήματα σε διάφορα μέρη της χώρας. Κι εμείς στην καλύτερη περίπτωση περνούμε από μπροστά τους σφυρίζοντας αδιάφορα. Στη χειρότερη, αγνοούμε και την ύπαρξή τους. "Μάθε ό,τι θα σου χρησιμεύσει για να βγάλεις χρήματα" είναι το μότο μας- γιατί εμείς οι Έλληνες 'είμαστε έξυπνοι, όχι σαν τους κουτούς τους Ευρωπαίους που ασχολούνται με ερείπια'. Μα προφανώς, η αρχαιότητα δεν 'πουλάει', οι χρηματοδοτήσεις και τα μεγάλα κέρδη απαντώνται σε άλλους κλάδους... κι εκείνοι -οι λίγοι- που ασχολούνται και ψάχνουν να μάθουν κάποια πράγματα παραπάνω γι'αυτήν είναι τύποι 'περιθωριακοί', 'στον κόσμο τους', ως και 'παρακμιακοί'!!!

Έτσι και για τα μνημεία μας δεν ενδιαφερόμαστε, δε δίνουμε δεκάρα τσακιστή. Ναι, πικρή αλήθεια, μα όσο κι αν μας πονάει, ας τολμήσουμε επιτέλους να κοιτάξουμε την αλήθεια στα μάτια. Κάηκε η Ολυμπία. 'Σώθηκε η Αρχαία Ολυμπία' λένε, με φωνή περήφανη και με τα αυτιά τεντωμένα να ακούσουν τα ευχαριστήριά μας. Σοβαρά μιλάμε;;; Τι ακριβώς σώθηκε; Μνημείο δεν είναι μόνο τα μάρμαρα, ούτε τα σπουδαία ευρήματα που φυλάσσονται στα δύο μουσεία -παλιό και νεότερο.

Αντιγράφω από το Χάρτη της Βενετίας (=πλαίσιο αρχών σύμφωνα με τις οποίες πραγματοποιούνται οι αποκαταστάσεις των αρχιτεκτονικών μνημείων στη σημερινή εποχή/ καθιερώθηκε σε διεθνές συνέδριο Αρχιτεκτόνων και Τεχνικών στη Βενετία, το 1964):

[...]
Ορισμοί:
1. Η έννοια ενός ιστορικού μνημείου δεν καλύπτει μόνο το μεμονωμένο αρχιτεκτονικό έργο, αλλά και την αστική ή αγροτική τοποθεσία που μαρτυρεί έναν ιδιαίτερο πολιτισμό, μια ενδεικτική εξέλιξη ή ένα ιστορικό γεγονός. Αυτό ισχύει όχι μόνο για τις μεγάλες δημιουργίες αλλά και για ταπεινά έργα που με τον καιρό απέκτησαν πολιτιστική σημασία.
[...]

Είναι λοιπόν προφανές ότι στον ορισμό του μνημείου περιλαμβάνεται και το Κρόνιο Όρος, το οποίο κατακάηκε. Άρα για ποιο λόγο καυχιόμαστε ότι σώσαμε την Ολυμπία;... Όλη η διεθνής κοινότητα σκύβει το κεφάλι από τη θλίψη... Κι εμείς γεννούμε ένα σωρό άνευρες δικαιολογίες για το Κρόνιο Όρος που έγινε στάχτη, για έναν τόπο που ίσως δεν έχουμε καν επισκεφθεί -ούτε μια φορά!, για ένα μνημείο που δεν κάναμε ούτε την ελάχιστη προσπάθεια να καταλάβουμε και να εκτιμήσουμε...

The [greek] roof is on fire

Το πρωί, μόλις ξύπνησα, άνοιξα τα παράθυρα να μπει φρέσκος αέρας. Φρούδες ελπίδες: μία έντονη μυρωδιά καμένου, διάχυτη στην ατμόσφαιρα με γέμισε θλίψη. Τι αισιόδοξο ξεκίνημα για την καινούρια μέρα!... Βγήκα στους δρόμους της πόλης. Όλοι έτρεχαν στις δουλειές τους, σαν να μην συνέβαινε τίποτα. Κι όμως κάτι είχε αλλάξει.

Πράγματι κάτι έχει αλλάξει. Παρόλο που σήμερα δεν είχε τόσο πολύ ζέστη -εδώ αντέξαμε στους 46 βαθμούς Κελσίου, με λιγότερους θα δυσφορήσουμε;- κι όμως, η ατμόσφαιρα ήταν πνιγηρή. Σαν κάποιος να είχε κουκουλώσει όλη την Αθήνα με διαφανή μεμβράνη. Ένιωσα ένα ψυχοπλάκωμα.

Είναι η ιδέα μου; Δε νομίζω... Ξεκάναμε την Πάρνηθα, μετά την Πεντέλη, χτες και τον Υμηττό. Παιδιά μήπως έχουμε και τίποτα άλλο; Να μη μας ξεμείνει δηλαδή!... Μα βέβαια, τι περιμένουμε; Σε μία πρωτεύουσα όπου το ποσοστό πρασίνου ανά κάτοικο είναι το χαμηλότερο στην Ευρωπαϊκή Ένωση, κάηκε και το λιγοστό, ελάχιστο πράσινο που έδινε οξυγόνο στην ήδη κορεσμένη πόλη μας.

Κάτι καίγεται... Κι αυτό δεν είναι μόνο τα δάση, τα ζώα και οι άνθρωποι που παραδώθηκαν στις φλόγες. Δεν είναι μόνο οι περιουσίες και τα χωράφια που χάθηκαν. Πρόκειται για εμάς, όλους όσους έχουμε απομείνει ζωντανοί να κοιτούμε τα απομεινάρια μιας τραγωδίας απερίγραπτης. Εμείς καιγόμαστε, που έχουμε μείνει μόνοι, χωρίς πράσινο, χωρίς ζωή, μες στα γκρίζα κουτάκια μας, σα συντρίμμια ενός ναυαγίου σε νεκρή θάλασσα...

Πύρινα Τοπία

Τις τελευταίες μέρες όλη η χώρα έχει μετατραπεί σε πορτοκαλόχρωμο εφιάλτη. Μαθαίνουμε για ολοένα και περισσότερα θύματα. Βλέπουμε σπίτια να καταστρέφονται, τόσα δέντρα και ζώα νεκρά. Η πνιγηρή οσμή του καπνού εισέρχεται στα πνευμόνια μου, με πνίγει. Μου αφήνει μια πικρή γεύση. Τα όμορφα τοπία μας, νεκροταφία δέντρων, χαραγμένα στη μνήμη μου δε μ'αφήνουν να ησυχάσω.

Η Πυροσβεστική τρέχει να προλάβει. Αλήθεια, τι; Πώς μπορούν τόσο λίγοι άνθρωποι να παλέψουν ενάντια σε τόσα πύρινα μέτωπα; Με κίνδυνο της ζωής τους, απάνθρωπα ωράρια εργασίας και ανύπαρκτο ή υποτυπώδη εξοπλισμό, προσπαθούν να σώσουν ό,τι είναι δυνατό. Ένας ήρωας δε μπορεί να σώσει όλο τον κόσμο...

Μα είμαστε σοβαροί; Αντιπυρικές ζώνες ανύπαρκτες, χρηματοδότηση μηδέν, ελάχιστο προσωπικό της Πυροσβεστικής σε σχέση με τις ανάγκες της χώρας, παντελής έλλειψη ενημέρωσης των κατοίκων, έλλειψη οργάνωσης... Δηλαδή πώς περιμένουμε να αντιμετωπιστούν τέτοιας έκτασης φαινόμενα εμπρησμού; Με κατακλυσμιαία βροχή;;;

Λυπάμαι. Λυπάμαι για τις ζωές που χάθηκαν άδικα. Λυπάμαι για τα όνειρα ζωής που έγιναν στάχτη. Για τα δάση που κάηκαν και τα ζώα που απανθρακώθηκαν. Για όλους όσους ζουν με την αγωνία αυτή τη στιγμή, αν θα είναι ο τόπος τους η επόμενη πυρκαγιά στο χάρτη.

Και θυμώνω. Θυμώνω με τις εγκληματικές ενέργειες εμπρησμού που αποκαλύφθηκαν, με την -εξίσου εγκληματική- αμέλεια στους τομείς της οργάνωσης και της αντιπυρικής προστασίας. Το ζήτημα δεν είναι να παρακαλούμε να μη συμβαίνουν καταστροφές, ούτε βεβαίως να αρνούμαστε την ύπαρξη αδίστακτων εμπρηστών που ανενδοίαστα σπέρνουν την καταστροφή σε τέτοια έκταση. Το παν είναι η πρόληψη. Και δυστυχώς η λέξη 'πρόληψη' στην Ελλάδα είναι διαγραμμένη απο το λεξικό...

Εξαΰλωση

Κατέβηκα στην ακροθαλασσιά κι έκατσα στα βραχάκια. Άφησα το κύμα να σκάσει στα πόδια μου, να ξεπλύνει τον πόνο. Η θάλασσα, ήρεμη μάνα, αγκαλιά ορθάνοιχτη για κάθε της παιδί, υπομονετικά περίμενε. Την κοίταξα και πείστηκα να αφήσω την ταραχή μου να εκφραστεί. Οι γρήγοροι παλμοί μου άρχισαν να καταλαγιάζουν, τα μέλη μου σιγά σιγά να μουδιάζουν. Τα μάτια μου θόλωσαν. Ξάφνου, ένα ρυάκι ανάβλυσε, ένα ρυάκι που έγινε γρήγορα χείμμαρος κι ενώθηκε με την απέραντη θάλασσα.

Ο ουρανός σκοτεινός, ένα γκρίζο, μουντό ταβάνι σε δωμάτιο δίχως θέα. Τα δάκρυα συνεχίζουν,κυλούν ασταμάτητα, προσπαθώ να τα συγκρατήσω. Θες να τα μαζέψεις, να τα σφραγίσεις σε γυάλινο μπουκάλι να το πάρεις φυλαχτό. Κάθε δάκρυ και μια στεναχώρια που φεύγει, ένα βάρος που γλιστρά από τους ώμους μου.

Έχει αρχίζει να χαράζει. Κάτι κοιτάς ψηλά. Σηκώνω τα υγρά μου μάτια. Έχεις δίκιο, κάτι λάμπει εκεί πάνω. Ένα μικρό, φωτεινό αστέρι. Να κάνω μια ευχή... Ας γίνει κάθε δάκρυ που αναβλύζει από μέσα μου μια δική σου όμορφη ανάμνηση, ένα άγγιγμα, ένα χάδι, μια ελπίδα...

Με κοιτάς στο φως της χαραυγής. Φυσάει ένα γλυκό αεράκι. Μου χαμογελάς. Σου χαμογελώ. Ξέρουμε κι οι δύο πως ο φοίνικας αναγεννάται από τις στάχτες του. Κι αφηνόμαστε να γίνουμε ένα με το φύσημα του αέρα, χνούδια που σκορπίζουν, μέχρι να χαθούν πέρα, στο μακρινό ορίζοντα...